Հիսուսը. իսլամը, փարիսեցիները և Պողոսի վերաբերյալ նոր տեսանկյունը

Gospel Translations Armenianյից՝ ազատ հանրագիտարանից

Թաբիթի Էնիաբվիլի հետ Մարկ Դեվերի մի հարցազրույցի ժամանակ ես մի լուսաբանում լսեցի, որը շատ օգտակար գտա: Այն վերաբերվում է այն հարցին, թե արդյո՞ք, մահմեդականները և քրիստոնյաները պաշտում են տարբեր անուններով միևնույն Աստծուն:

Նա ասաց, որ մենք պետք է պատկերացնեք երկու համադասարանցու, որոնք քննարկում են իրենց ընդհանուր ընկերոջը, որին ճանաչում են երեսուն տարի: Նրանք ուզում են իմանալ, թե, արդյո՞ք, նույն մարդու մասին են խոսում: Նրանցից մեկը համոզված է, որ նույն մարդու մասին են խոսում, իսկ մյուսը մտածում է, որ Նա այդ ձև չի հիշում իր ընկերոջը: Ի վերջո նրանք որոշում են հանել հին տարեգիրքը և կարգավորել այս հարցը: Նրանք բացում են գիրքը և հենց որ տեսնում են իրենց համադասարանցու նկարը, մեկն ասում է, «Ոչ, ես նրա մասին չէի խոսում»: Այսպիսով, վերջ ի վերջո դա նույն մարդը չէր:

Մարկն ասաց, որ Հիսուսը, այնպես ինչպես որ նա նկարագրված է Աստվածաշնչում, տարեգրքի նկար է: Երբ մահմեդականը և քրիստոնյան, որոնք քննարկում էին այն հարցը, թե նրանք նույն Աստծուն են պաշտում, նայում են Աստծուն տարեգրքում, դա լուծում է հարցը. -Ո'չ,- ասում է մահմեդականը,- նա ինքը չէ,ում մասին ես խոսում եմ:

Բայց նա ինքն է, ում մասին խոսում է Քրիստոնյան: Հովհաննես 1:18-ում ասվում է. «Աստծուն ոչ ոք երբեք չի տեսել, բացի միայն միածին Որդուց, որ Հօր ծոցում է. նա՛ յայտնեց Նրան»։ Հիսուսն անտեսանելի Աստծուն մեզ համար տեսանելի է դարձնում: Հովհաննես 14:8-ում Փիլիպպոսն ասաց նրան. «Տէ՛ր, Հօրը մեզ ցո՛յց տուր, եւ այդ բաւական է մեզ»։ Յիսուս նրան ասաց. «Այսքան ժամանակ ձեզ հետ եմ, Փիլիպպո՛ս, եւ ինձ չճանաչեցի՞ր։ Ով ինձ տեսաւ, տեսաւ Հօրը. իսկ դու ինչպէ՞ս ես ասում, թէ՝ Հօրը մեզ ցո՛յց տուր»։ Եվ 2 Կորնթացիս 4:6-ում, Պողոսն ասում է. «Որովհետեւ Աստուած է, որ ասաց. «Խաւարից թող լոյս ծագի». եւ նա ծագեցրեց մեր սրտերում Աստծու փառքի գիտութեան լոյսը, որը ճառագայթում է Յիսուս Քրիստոսի դէմքից»։

Այլ կերպ ասած` Հիսուսը այն տարեգրքի նկարն է, որը լուծում է հարցը , թե ով է պաշտում ճշմարիտ Աստծուն և ով` ոչ: Եթե Աստծուն երկրպագողը Հիսուս Քրիստոսի մեջ չի տեսնում իր Աստծո անձին, նա Աստծուն չի երկրպագում: Սա է Հիսուսի և իր առաքյալների բարձրաձայն վկայությունը, որը մենք տեսնում ենք հետևյալ հատվածներից.

• Մարկոս 9:36 «Ով ինձ է ընդունում, ոչ թէ ինձ է ընդունում, այլ նրան, ով ինձ ուղարկեց»։ (Տես նաև` Մաթևոս 10: 40, Ղուկաս 9:48, Հովհաննես 13:20):
• Հովհաննես 5:23 «Ով Որդուն չի պատւում, չի պատւում եւ Հօրը՝ նրան առաքողին»:
• 1 Հովհաննես 2:23 «Ամէն մարդ, որ ուրանում է Որդուն, իր մէջ չունի նաեւ Հօրը։ Իսկ ով խոստովանում է Որդուն, նա իր մէջ ունի նաեւ Հօրը»:
• Ղուկաս 12:9 «Իսկ ով որ մարդկանց առաջ ինձ կուրանայ, Աստծու հրեշտակների առաջ պիտի ուրացուի»։
• Հովհաննես 15:23 «Ով ինձ է ատում, ատում է եւ իմ Հօրը»:
• 2 Հովհաննես 1:9 «Ամէն ոք, ով առաջ է անցնում եւ չի մնում Քրիստոսի վարդապետութեան մէջ, չի ճանաչում Աստծուն: Ով մնում է վարդապետութեան մէջ, նա ընդունում է ե՛ւ Որդուն, ե՛ւ Հօրը»:

Հիմա, եթե այս նույն հարցը վերցնենք և գնանք երկու հազար տարի հետ և մահմեդական-քրիստոնյա հարցը փոխենք փարիսեցի-Հիսուսի հետևորդ հարցի` նույն բանը կառաջանա: Արդյո՞ք, փարիսեցիները պաշտում էին նույն Աստծուն, ում պաշտում էին Հիսուսի հետևորդները: Ես չեմ ուզում ասել, որ բոլոր փարիսեցիները նույնն են: Օրինակ` Նիկոդեմոսը (Հովհաննես 3:1) թվում էր, որ նույն հոգու մեջ չէ մեծամասնության հետ (չնայած վերստին ծնունդը նրա համար սկզբում անհասկանալի էր): Այս հարցը տալով` ես պարզապես ի նկատի ունեի փարիսեցիների խումբը ընդհանրապես այնպես, ինչպես Հիսուսը տեսնում էր նրանց: Արդյո՞ք, այս փարիսեցիները պաշտում էին նույն Աստծուն, ում Հիսուսի հետևորդները:

Այս հարցը նույնիսկ ավելի հետաքրքիր է, քան մահմեդական-քրիստոնյա հարցը, որովհետև փարիսեցիները և Հիսուսի հետևորդները ունեին նույն Սուրբ գիրքը` Թանախը` Հին կտակարանը: Դա նշանակում է, որ նրանք օգտագործում էին Աստծո նույն անունը և պատմում էին նույն պատմությունները և հետևում էին Աստծո հետ առնչվող նույն ծեսերին: Ինչու՞ պետք է նույնիսկ այս հարցն առաջանար կապված փարիսեցիների և Հիսուսի հետևորդների նույն Աստծուն պաշտելու հետ:

Որովհետև Հիսուսը խոսեց դրա մասին: Եվ ինչ ձևով, որ նա բարձրացրեց և խոսեց այդ հարցի շուրջ, դժվար է դարձնում հավատալ որոշ բաների, որն ասվում է Հիսուսի օրերի հրեա առաջնորդների մասին Պողոսի վերաբերյալ նոր դիտանկյունից (NPP): Ե. Փ. Սանդերսը միակ խոսնակն է Նոր դիտանկյունից փարիսեցիությունը վերաիմաստավորելու ոլորտում: Ահա թե ինչպես է Ն.Թ. Ռայթը ամփոփում այն.

[Սանդերսի] հիմնական միտքը, որին ենթակա են մնացած բոլոր մտքերը, կարելի է շատ պարզ բացատրել: Հուդայականությունը Պողոսի օրերում այնպիսին չէր, ինչպիսին սովորաբար ենթադրվում էր, որ այն պետք է լիներ` արդարության օրինական գործերի կրոն: Եթե պատկերացնենք, որ այն ադպիսին էր, և որ Պողոսը հարձակվում էր նրանց վրա, այնպես ինչպես որ հարձակվում էր իրականում, մենք մեծ բռնություն կգործադրեինք և դրա և Պողոսի հանդեպ... Հրեան օրենքը պահում է երախտագիտությունից դրդված որպես շնորհքի պատշած պատասխան,այլ կերպ ասած` ոչ թե մտնելու ուխտի ժողովրդի մեջ, այլ մնալու: Առաջին տեղում «մնալը» որպես Աստծո պարգև էր: Այս սխեման Սանդերսը պիտակավորել է որպես հայտնի «ուխտի նոմինիզմ» (հունական nomos ` օրենք բառից) ( Ինչ է իրականում ասել սուրբ Պողոսը, էջ` 18-19)

Ռայթը համաձայնվում է Նոր դիտանկյան այս հիմանական թեզիսի հետ. « Սանդերսը... գերիշխում է բնաշխարհում և մինչև առաջ քաշվի նրա այս կենտրոնական թեզիսի հերքումը, ազնվությունը ստիպում է հաշվի նստել նրա հետ: Ես ինքս չեմ հավատում, որ կարող է առաջ գալ այդպիսի մի հերքում. դրա համար լուրջ փոփոխություններ են անհրաժեշտ, բայց ես նրա հիմնական կետը ընդունում եմ, որպես հաստատված կետ (նույն տեղում, էջ` 20):

Օրինակ` Ռայթը ասում է, որ պարծենկոտությունը, որը Պողոսը փորձում է բացառել հավատքի միջոցով արդարանալու վարդապետությունից (օր.` Հռոմեացիս 3:27-ում), այն չէ, ինչ մենք սովորաբար մտածում ենք:

Այս «պարծենկոտությունը», որը բացառված է, ոչ թե հաջողակ բարոյախոսի պարծենկոտությունն է, այլ հրեաների ռասսայական պարծենկոտությունը, ինչպես [Հռովմեացիս] 2:17-24-ում: Եթե դա այդպես չէ, ապա [Հռովմեացիս] 3:29-ը («Կամ Աստված հրեաների Աստվա՞ծն է միայն: Արդյո՞ք Նա հեթանոսների Աստվածը չէ նաև) անտրամաբանական եզրահանգում է: Պողոսը այս հատվածում միտք չունի խուսափելու պրոտո- պելագիանիզմից, որի համար ամեն դեպքում իր ժամանակակիցները մեղավոր չէին: Նա այստեղ, ինչպես և Գաղատացիների ու Փիլիպեցիների թղթում, հայտարարում է, որ Հերաների ռասսայական արտոնության հիմքերի միջոցով ուխտի անդամություն տանող ճանապարհ չկա: ը (Նույն տեղում, էջ` 129)

Ռայթի հայտարարությունները մտահոգում են որոշ առումներով: Մի ձևը այն է, որ Հռոմեացիս 2:17-24-ի հրեաները,իրոք, որ հավակնում էին հաջողալ բարոյագետներ լինել: Նրանք ուսուցանում էին բարոյականություն, բայց իրենք իրենց չէին սովորեցնում (խ. 21): Նրանք գողության դեմ էին քարոզում, բայց գողանում էին (խ. 21): Նրանք դեմ էին շնությանը, բայց շնանում էին (խ. 22): Նրանք դատապարտում էին կռապաշտությունը, բայց զբաղվում էին կռապաշտությամբ (խ. 22): Նրանք պարծենում էին օրենքով, բայց անարգում էին օրենքը (խ. 23): Եվ այս ամենով նրանք պատճառ էին հանդիսանում, որ հեթանոսները հայհոյեն Աստծուն (խ. 24): Ես չեմ հասկանում, թե ինչպես Ռայթը կարող է օգտագործել այս պարբերությունը բարոյական պարծենկոտությունը ռասայական պարծենկոտությունից տարբերելու համար (ինչպես նաև այդ տարբերությունը):

Այնուհետև Ռայթը հաստատում Սանդեսրի պնդումը, որ փարիսեցիների կրոնը «օրենքի գործերով արդարանալու կրոն» չէ, և որ «Հիսուսի օրերի հրեան օրենքը պահում էր երախտագիտության զգացումից դրդված` որպես շնորհքի պատշաճ պատասխան»: Այս զարմանալի բացատրությունների միակ բացատրությունը այն է, որ Հիսուսի վկայությունը մերժվում է կամ ստվերի տակ է մնում: Այն տպավորությունն է, որ ավետարանականները տարվելով NPP-ով բավականաչափ լրջությամբ չեն մոտենում այն փաստին, որ NPP-ն թվում է, թե ծագել է այսպիսի մերժման և ստվերի տակ թողնող դահլիճներում:

Երբ Հիսուսը դիմում էր իր օրերի հրեա առաջնորդներին (փարիսեցիներ, իրավաբաններ, ծերեր, սադուկեցիներ, քահանայապետեր), նրա շռնդալից եզրակացությունը այն էր, որ նրանք նույնիսկ չեն ճանաչում Աստծուն: Եվ չճանաչելով Աստծուն` նրանց կրոնական ապրելակերպը (որի համար Հիսուսը մտահոգվում է) ոչ «երախտագիտությունից դրդված է», ոչ էլ շնորհք պատշաճ պատասխան:

Երբ Հիսուսը հրեա առաջնորդներին հարցրեց. «Իսկ ես, որ ճշմարտութիւնն եմ ասում, ինձ չէք հաւատում»: Նրա պատասխանն էր «Ով Աստծուց է, Աստծու խօսքերն է լսում: իսկ դուք չէք լսում նրա համար, որ Աստծուց չէք» (Հովհաննես 8:47): Սա էր Հիսուսի պահանջը` լինել տարեգրքի Աստծո նկարը: «Ես Աստծուց ելայ ու եկայ. եւ ես Աստծո խոսքերն եմ խոսում։ Դուք չեք տեսնում կամ լսում Աստծուն, այդ պատճառով դուք Աստծուց չեք»։

Դա նշանակում է, որ ոչ թե Աստված է նրանց Հայրը, այլ սատանան: Յիսուս նրանց ասաց. «Եթէ Աստուած ձեր Հայրը լինէր, ինձ իրապէս կը սիրէիք... Դուք հօր կողմից սատանայի զաւակներ էք, եւ ձեր հօր ցանկութիւններն էք ուզում կատարել» (Հովհաննես 8:42-44): Այս է այն արմատական պատճառը, որի համար հրեա առաջնորդները չեն գալիս Քրիստոսին: Նրանց կամքը կառավարվում է ոչ թե երախտագիտության զգացումով առ Աստված, Նրան տալով «շնորհի պատշաճ պատասխան», այլ իրենց հոր կամքով, եւ դա Աստծո սերը չէ: Եւ դուք չէք կամենում դէպի ինձ գալ, որպէսզի կեանք ունենաք... Բայց գիտեմ ձեզ, որ Աստծու հանդէպ սէր չունէք ձեր մէջ։ Ես եկայ իմ Հօր անունով, եւ ինձ չէք ընդունում (Հովհաննես 5:40-43): Նրանք պարզապես չեն ճանաչում իրական Աստծուն. «Ու չէք ճանաչում նրան» (Հովհաննես 8:55):

Ինձ համար անհասկանալի է այն, ինչ Հիսուսն ասում է իր օրերի հրեա առաջնորդների մասին ընդհանուր առումով (ոչ թե անհատապես), կարող է լուրջ ընդունվել, իսկ նրանց իրական կրոնը կարող է արդարացվել «ինքնակատարելագործման բարոյագիտությամբ» (Ռայթի տերմին): Ի՞նչու են նրանք «դժոխքի որդիներ» (Մաթևոս 23:15): Մարդիկ չեն գնում դժոխք որպես «շնորհքի պատշաճ պատասխան» «երախտագիտության զգացումիս օրենք պահելով» : Մարդիկ գնում են դժոխք` շնորհքի փոխարեն իրենց վրա հույս դնելով:

Հիսուսը տարեգրքի նկարն է, որին փարիսեցիները չեն ճանաչում: Պատճառը, որ նրանք չեն ճանաչում, այն է, որ նրանք ուզում են Մեսսիա, ով կհաստատի իրենց նվաճումների համար մարդկանց կողմից փառաբանվելու հանդեպ ունեցած սերը (Հովհաննես 5:43-44): Այս ինքնավեհացնող կրոնի հետևորդը կարող է ճշմարտապես շնորհակալ լինել Աստծուց իր արտաքին բարոյական մաքրության համար(«Աստուած իմ, շնորհակալ եմ քեզնից, որ ես նման չեմ ուրիշ մարդկանց, ինչպէս՝ յափշտակողները, անիրաւներն ու շնացողները») Բայց նրա վստահությունն Աստծո առաջ այն է, թե ինչ է նա (անկախ նրանից, ով է նրան այդպիսին դարձրել): Այն հարցը, թե արդյոք, այս կրոնը պետք է կոչել «ինքնօգնոթյան բարոյագիտություն» բաց է: Բայց այն, որ այս կրոնը վստահում է իր սեփական բարոյականությանը և վեհացնում է իր անձը, պարզ է: Այն ինչ Հիսուսը մտածում էր այդ մասին, նույնպես պարզ է.

• Նրանք մեղադրեցին Հիսուսին դիվային լինելու մեջ (Մաթևոս 12:24):
• Նրանք չգիտեն, թե ինչպես հասկանան օրենքը (Մաթևոս 12:2-7):
• Նրանք ձգտում են ոչնչացնել Հիսուսին (Մաթևոս 12:14):
• Նրանք չար և շնացող սերունդ են (16:4):
• Նրանք խախտում են պատվիրանները իրենց ավանդույթներով (Մաթևոս 15:6).
• Նրանք զուր են պաշտում, և նրանց սիրտը հեռացած է Աստծուն (Մաթևոս 15:8-9):
• Նրանք Հոր կողմից չեն տնկված (Մաթևոս 15:12):
• Նրանց վարդապետությունից պետք է խուսափել (Մաթևոս 16:12):
• Նրանք չեն կրում արքայության պտուղը և կկորցնեն այն (Մաթևոս 21: 43-45) .
• Նրանք դժոխքի որդիներ են(Մաթևոս 23:15, 33):
• Նրանք անտեսում են օրենքի ծանրակշիռ հարցերը (Մաթևոս 23:23):
• Նրանք լի են ագահությամբ և ցանկությամբ (Մաթևոս 23:25, 27):
• Դրսից նրանք արդար են երևում, բայց ներսից անօրեն են (Մաթևոս 23:28):
• Նրանք արծաթասեր են (Ղուկաս 16:14):

Այս ամենի եզրահանգումն այն է, որ մենք պետք է միշտ հետևենք Նոր կտակարանի Ավետարանների տարեգրքին` տեսնելու Հիսուսի նկարը: Նա պարզ կդարձնի, մահմեդականներն ու քրիստոնյաները, փարիսեցիները և Հիսուսի հետևորդները նույն Աստծու՞ն են երկրպագում, թե` ոչ:

Աչքերս հառելով Հիսուսի վրա,

Հովիվ Ջոն